Kościół p.w. Matki Bożej Królowej Polski
 |
 |
Pierwsza informacja o kościele w Brodziszowie pochodzi z 1335 r. Zapewne świątynia była jeszcze o kilkadziesiąt lat starsza, bowiem podczas jej rozbiórki w 1865 r. znaleziono deskę, na której podobno odczytano datę „1293” i ją uznano za rok założenia. Do 1534 r. był to kościół katolicki pod wezwaniem św. Mikołaja. Później znajdował się w rękach ewangelików, a w 1653 r. został przez cesarską komisję siłą przejęty i zwrócony katolikom. W poł. XIX w. kościół był w bardzo złym stanie technicznym i pomimo remontów groził zawaleniem. W związku z tym rozebrano stary kościół, i w latach 1865-68 wzniesiono obecną budowlę, w stylu neoromańskim. Kościół jest czteroprzęsłową halą, murowaną z kamienia, z wieżą od zach. i absydą od wsch. Wewnątrz, wśród bardzo skromnego wyposażenia, zwracają uwagę klasycystyczne organy, prosty ołtarz oraz kilka drewnianych aniołków z XIX w. Przy ścianie, dawniej zewnętrznej, a obecnie ukrytej w nowej zakrystii, można zobaczyć cztery epitafia przeniesione ze starego kościoła – Jerzego von Schellendorf z 1619 r. i zapewne jego pierwszej żony z 1612 r. oraz Karola Fryderyka II Pfeila, właściciela Kluczowej i Brodziszowa, zmarłego w 1807 r. i oraz Zofii Teresy Rothkirch z 1712 r. Na cmentarzu przykościelnym pochowano także Ernesta von Holtei, pułkownika huzarów, który zmarł w pałacu w Kluczowej 12 III 1795 r. Jego wnuk – Karol von Holtei był znanym śląskim poetą romantycznym. Nagrobek, niestety, nie przetrwał do naszych czasów; można tu znaleźć tylko jeden zachowany grób rodzinny – rodziny Rustów z Kluczowej.
- Tekst pochodzi z portalu Wratislaviae Amici
Grobowiec rodziny Rust z Kluczowej
Grobowiec rodziny Rust posiadającej majątki w Kluczowej, Brodziszowie oraz Kopanicy, a swój pałac, który kupili wraz z majątkami w 1837 roku znajdował się w Kluczowej.
W ścianie grobowca umieszczone są płyty członków rodziny Rust, natomiast oparte są na murze a także obok inne stare płyty nagrobne tworząc małe lapidarium.
Płyta nagrobna, umieszczona w murze grobowca, dra med. Carla Borromäusa Rust, ur. 9 grudnia 1804 roku a zmarłego 22 marca 1864 roku, pierwszego z rodu mieszkańca pałacu w Kluczowej. On to właśnie w 1837 roku zakupił majątki w Kluczowej, Brodziszowie i Kopanicy.
Płyta nagrobna, umieszczona w murze grobowca, Johanne Christine Rust zd. von Winnig, żony Carla Borromäusa, urodzonej 20 sierpnia 1814 roku a zmarłej 5 kwietnia 1875 roku.
Płyta nagrobna, umieszczona w murze grobowca, Johannesa Nepomuka Rust, urodzonego 3 czerwca 1837 roku a zmarłego 30 grudnia 1897 roku.
Płyta nagrobna, umieszczona w murze grobowca, dra med. Georga Wolfganga Rust, urodzonego 27 stycznia 1852 roku a zmarłego 21 grudnia 1893 roku.
Płyta nagrobna, umieszczona w murze grobowca, dra jur. Johannesa Carla Rust, urodzonego 26 lipca 1881 roku a zmarłego 19 maja 1943 roku. Jego żoną była dr Auguste Rust zd. Wernicke, ostatnia właścicielka pałacu w Kluczowej oraz pozostałych majątków. To ona w ostatnim czasie przed wyjazdem do Niemiec zarządzała majątkiem a jej mąż przez pewien okres zamieszkiwał w pałacu w Brodziszowie Dolnym. Ich synem był Johannes Carl Nepomuk, który prawdopodobnie zginął na froncie wschodnim ale pochowany został w rodzinnym grobowcu.
Płyta nagrobna, umieszczona w murze grobowca, Johannesa Carla Nepomuka Rust, urodzonego 14 lipca 1914 roku a zmarłego 14 lutego 1942 roku. Był on synem Johannesa Carla i Auguste zd. Wernicke. Prawopodobnie zginął na froncie wschodnim.
Czy ostatni Rustowie posiadali jeszcze inne dzieci, nie wiadomo.
W tym oto pałacu przez ponad sto lat zamieszkiwała rodzina Rustów.
W tym oto pałacu w Brodziszowie Dolnym w latach 20-tych XX wieku zamieszkiwał dr jur. Johannes Carl Rust.
A teraz kilka słów na temat majątku rodziny Rust, zaczerniętych z Schlesische Güteradressbuch.
Rocznik 1896
Właścielem Kluczowa razem z Brodziszowem był Rust, emerytowany referendarz w sądzie apelacyjnym w stopniu porucznika. Dzierżawcą obu majątków jest Bartsch, właściciel fabryki w Zawiszowie koło Świdnicy. Rust był również właścicielem majątku w Kopanicy, którego dzierżawcą był Krause, właściciel majątku w Piławie Górnej.
Rocznik 1905
Brodziszów razem z Koapnicą należą do Fideikomisu Kluczowa, którego właścicielem jest Hans Rust z Kluczowej. Majątki w rękach rodziny są od 1837 roku. Dzierżawcą dolnego folwarku był Constantin Müller (129 ha), natomast dzierżawcą górnego folwarku o pow. 95 ha był Oswald Zimmer z Kluczowej. Łącznie folwarki w Brodziszowie posiadały obszar 315 ha, z czego 197 ha to ziemia orna, 18 ha łąki, 89 ha lasy, 4 ha pastwiska, 2 ha ogrody oraz 5 ha podwórza i drogi.
W Kopanicy dzierżawcą był Oswald Zimmer z Kluczowej. Łączny obszar to 105 ha, z czego 86 ha to grunty orne, 20 ha łąki, 5 ha lasy, 1 ha pastwiska, 0,5 ha ogród, 2,5 ha podwórza i drogi.
W Kluczowej dzierżawcą był także Oswald Zimmer. Łączna powierzchnia gruntów to 270 ha, z czego 191 ha to ziemia orna, 20 ha łąki, 44 ha lasy, 5 ha pastwiska, 2,5 ha parku, 2,5 ha ogrodu oraz 4 ha podwórzy i dróg
Rocznik 1912
Majorat Kluczowa. Właścicielem był emerytowany referendarz, naczelnik urzędu Hans Rust. Ogólna powierzchnia majoratu to 732,5 ha.
Dzierżawcą w Brodziszowie dolnego folwarku (129 ha) była Gertrud Müller, natomiast górnego folwarku (95 ha) Oswald Zimmer z Kluczowej. Łączna powierzchnia gruntów w Brodziszowie to 315 ha, z czego 197 ha to ziemia orna, 18 ha łąki, 89 ha lasy, 4 ha pastwiska, 2 ha ogrody oraz 5 ha podwórza i drogi.
W Kopanicy dzierżawcą był Oswald Zimmer. Łączna powierzchnia gruntów to 105 ha, z czego 86 ha to ziemia orna, 10 ha łąki, 5 ha lasy, 1 ha pastwiska, 0,5 ha ogród oraz 2,5 ha podwórza i drogi.
W Kluczowej dzierżawcą (bez lasu) był Oswald Zimmer z Kluczowej. Łączna powierzchnia to 270ha, z czego 192 ha to ziemia orna, 20 ha łąki, 44 ha lasy, 5 ha pastwiska, 2,5 ha park, 2,5 ha ogród oraz 4 ha podwórza i drogi.
Rocznik 1921
Majorat Kluczowa. Właścicielem był dr jur. Hans Rust, zamieszkujący w pałacu w dolnym folwarku w Brodziszowie. Dzierżawcą była dr Auguste Rust zd. Wernicke z Brodziszowa.
Ogólna powierznia majątku w Brodziszowie to 315 ha, z czego 197 to ziemia orna, 18 ha łąki, 89 ha lasy, 4 ha pastwiska, 2 ha ogrody oraz 5 ha podwórza i drogi.
Ogólna powierzchnia majątku w Kopanicy wynosiła 105 ha, z czego 86 ha to ziemia orna, 10 ha łąki, 5 ha lasy, 1 ha pastwiska, 0,5 ha ogród oraz 2,5 ha podwórza i drogi.
Ogólna powierzchnia majątku w Kluczowej wynosiła 270 ha, z czego 192 ha to ziemia orna, 20 ha łąki, 44 ha lasy, 5 ha pastwiska, 2,5 ha park, 2,5 ha ogrody oraz 4 ha podwórza i drogi.
Rocznik 1926
Właścicielem Majoratu był dr jur. Hans Rust z pałacu w Kluczowej. Dzierżawcą była dr Auguste Rust zd. Wernicke z pałacu w Kluczowej.
Łączna powierzchnia majątku w Brodziszowie to 292,5 ha z czego 181 ha to ziemia orna, 18 ha łąki, 88,5 ha lasy, 2 ha pastwiska, 3 ha ogrody oraz 1 ha podwórza i drogi.
Łączna powierzchnia majątku w Kopanicy wynosiła 84,5 ha, z czego 67,5 ha to ziemia orna, 9 ha łąki, 5,5 ha lasy, 1 ha pastwiska, 0,5 ha ogród oraz 1 ha podwórza i drogi.
Łączna powierzchnia majątku w Kluczowej to 254 ha, z czego 176 to ziemia orna, 21,5 ha łąki, 43,5 ha lasy, 5 ha pastwiska, 3 ha park, 1 ha ogród oraz 4 ha podwórza i drogi.
Rocznik 1930
Właścicielem Majoratu był dr jur. Hans Rust z Kluczowej. Ogólna jego powierzchnia to 672,29 ha oraz 6,55 ha to posiadłości wiejskie.
Ogólna powierzchnia majątku w Brodziszowie to 292,5 ha, z czego181 ha to ziemia orna, 18 ha łąki, 88,5 ha lasy, 2 ha pastwiska, 2 ha ogrody oraz 1 ha podówrza i drogi. Dzierżawcą 120 ha w Dolnym Folwarku był dr rer. pol. Karl Vogt z Brodziszowa. Natomiast 66 ha na Górnym Folwarku dzierżawiła dr Auguste Rust zd. Wernicke z pałacu w Kluczowej.
W majątku Kopanice dzierżawcą był Kurt Adamy. Powierzchnia wynosiła 84,5 ha, z czego 67,5 to ziemia orna, 9 ha łąki, 3,5 ha lasy, 1 ha pastwiska, 0,5 ha ogród oraz 1 ha podwórza i drogi.
Dzierżawcą majątku w Kluczowej była dr Auguste Rust z pałacu w Kluczowej. Ogólna powierzchnia to 254 ha, z czego176 to ziemia orna, 21,5 ha łąki,43,5 ha lasy, 5 ha pastwiska, 3 ha park, 1 ha ogród oraz 4 ha podwórza i drogi.
Brodziszów
Informacje na temat miejscowości oraz kościoła
Lapidarium
Lapidarium przy murze kościelnym z wykorzystaniem grobowca rodziny Rust.
Epitafium kobiety z rodziny von Senitz † 1778
Niepełne epitafium (bez części górnej) kobiety z rodziny von Senitz zd. von Gellhorn, urodzonej 13 sierpnia 1723 roku a zmarłej po 32 latach małżeństwa 9 listopada 1778 roku.
v. Sehnitz geb. v. Gellhorn
Frau suf Haunold u. Reichard
sie wurde gebren in Kunzendorf
bey Schweidnitz, d. 13. Aug. 1723,
lebte in der Ehe 32 Jahr,
. . . Wittwen Stande 3 Wochen
und entschlief . . . Herrn selig
d. 9. Nov. 1778.
Płyta nagrobna Ernsta Hedwig † 1890
Płyta nagrobna Ernsta Hedwig, posiadacza ziemskiego, urodzonego 24 grudnia 1819 roku a zmarłego 24 marca 1890 roku.
Hier
ruhet im Herrn
der Gutsbesitzer
Ernst Hedwig
geb. d. 24. Decbr. 1819,
gest. d. 24. März 1890
Dem Auge fern, dem
Herzen ewig
nach
(Daleko od oka, blisko serca)
Płyta nagrobna Juliane Allardt † 1824
Płyta nagrobna Juliane Allardt, wdowy po aptekarzu, zmarłej 7 lutego 1824 roku przeżywszy prawie 71 lat.
Hier
schlummert im stillen Frieden
des Grabes Frau
Juliane
verwittw. Apotheker
Allardt geb. Dierich
aus Raudten
welche am 7. Frebruard 1824
in dem Alter von
71 Jahr. u. 6 Monat. einging
zu ihres Herrn Freuden.
Płyta nagrobna Carla Hoffmanna † 1821
Płyta nagrobna Carla Roberta Herrmanna syna Pastera Hoffmanna, urodzonego 6 lutego 1819 roku a zmarłego 22 kwietnia 1821 roku.
Lasset die Kindlein zu mir kommen
Matth: 19 v. 14
Zum Andenken an
Carl Robert Herrmann
einzigen Söhnleins
des Paster Hoffmann;
ward geboren d. 6. Febr. 1819,
ging ins lessre Vaterland
d. 22. April 1821
Płyta nagrobna Heinricha Prigersa † 1780
Płyta nagrobna Heinricha Prigersa, urodzonego 3 września 1724 roku a zmarłego 28 sierpnia 1780 roku.
Heinrich Prigers
geb. d. 3. Sept. 1724
zu Zessel im
Oelsnischen
ging heim
am 28. Aug. 1780
Płyta nagrobna Carla Gregora † 1847
Płyta nagrobna Carla Gottfrieda Gregora, cieśli z Grodziszcza k. Ząbkowic Śląskich, urodzonego 2 sierpnia 1786 roku a zmarłego 13 maja 1847 roku.
Hier ruhet in Gott
Carl
Gottfr. Gregor
gewesener Zimmermann
zu Lampersodrf
gebor. daselbst d. 2. Aug. 1786
gestorb. hierselbst, bei seinem
Bruder, d. 13. Mai 1847
Płyta nagrobna Johanna Groegora † 1852
Płyta nagrobna Johanna Gottfrieda Groegora, szewca w Brodziszowie, urodzonego 26 września 1791 roku w Grodziszczu, ożenionego w 1819 roku z Johanne Helene Theisner i zmarłego 16 lutego 1852 roku.
Hier ruht im Herren
Johann Gottfried
Groegor
gewes. Freihäusler und
Schuhmacher meiser in
Dittmannsdorf
geboren am 26. Septbr. 1791
in Lampersdorf
verehelicht seit 1819 mit
Joh. Helene geb. Theisner
entschlafen am 16. Febr. 1852
Tief betrauert von den Seinen.
Ruhe wohl !
Płyta nagrobna Johanne Schindler † 1810
Płyta nagrobna Johanne Christiane zd. Schindler, wdowy po Trautmannie oraz Hoppe, urodzonej w Strzelinie 25 września 1737 roku a zmarłej w Brodziszowie 10 grudnia 1810 roku.
Johanne Christiane
geb. Schindler
1) verw. Trautmann;
2) verw. Hoppe
geboren zu Strehlen
d. 25. September 1737
starb zu Dittmannsdorf
d. 10. December
1810.
Płyta nagrobna Reinholda Beyera † 1905
Płyta nagrobna Reinholda Beyera, nauczyciela urodzonego w 1866 a zmarłego w 1905 roku.
Reinhold Beyer
Lehrer
* 1866.
+ 1905.